Jack, một tay nhiếp ảnh gia, luôn tất bật từ thứ Hai đến thứ Sáu. Theo phân công của các tạp chí thời trang, anh dành thời gian ở Milan, Paris, và New York, và không ngừng tìm kiếm những cô gái xinh đẹp nhất, những thiết kế độc đáo nhất, và điều kiện ánh sáng hoàn hỏa nhất. Anh được nhiều người biết đến và có thu nhập cao nhất ngưởng: dễ dàng được 500 đô la mỗi giờ. “Thu nhập đó chẳng kém gì một luật sư thương mại,” anh khoe khoang với đám bạn, “và thứ tôi có trước ống kính của mình trông tuyệt vời hơn bất cứ ông chủ nhà băng nào.”

Jack có một cuộc sống đang ghen tỵ, nhưng dạo gần đây anh trở nên triết lý hơn. Dường như có gì đó đã chen ngang giữa anh và thế giới thời trang. Sự ích kỷ của ngành này bông làm anh chán ghét. Đôi khi anh nằm trên giường, nhìn trân trân lên trần nhà, và cảm thấy thèm khát công việc nào có ý nghĩa hơn. Anh muốn được làm việc quên mình một lần nữa, muốn đóng góp gì đó cho thế giới, dù chỉ là một sự đóng góp nhỏ bé.

Một ngày nọ, chuông điện thoại của anh reo. Người gọi là Patrick, một bạn học cũ, hiện là chủ tịch một câu lạc bộ bảo vệ chim địa phương: “Thứ Bảy tới chúng tớ có một buổi vận động xây nhà lồng dành cho chim thường niên. Chúng tớ đang tìm kiếm người tình nguyện xây nhà lồng cho các loài chim bị đe dọa tuyệt chủng. Sau đó chúng tớ sẽ đặt chúng ở trong rừng. Cậu có thời gian chứ? Chúng tớ sẽ gặp nhau lúc tám giờ sáng. Qua trưa một chút là xong việc thôi.”

Jack nên nói gì nếu anh thực sự nghiêm túc muốn tạo ra một thế giới tốt đẹp hơn? Đúng vậy đấy, anh nên từ chối đề nghị trên. Tại sao? Jack kiến được 500 đô la mỗi giờ. Một người thợ mộc chỉ kiếm được 50 đô la. Sẽ có lý hơn rất nhiều nếu anh ta chụp ảnh thêm một giờ rồi sau đó thuê một thợ mộc chuyên nghiệp trong sáu tiếng để làm ra những căn nhà lồng cho chum có chất lượng tốt (mà vốn dĩ Jack sẽ không thể nào làm được). Trừ đi thế má, anh còn có thể hiến tặng phần chênh lệch (200 đô la) cho câu lạc bộ chim. Làm như vậy, anh sẽ đóng góp nhiều hơn rất nhiều so với việc tự mình cầm cưa và xắn tay áo.

Tuy nhiên, khả năng cao là Jack sẽ đến thật sớm vào thứ Bảy tới để xây nhà cho lũ chim. Các nhà kinh tế gọi đây là ảo tưởng tình nguyện. Đây là một hiện tượng phổ biến: hơn một phần tư người Mỹ tình nguyện hiến quỹ thời gian của mình. Nhưng điều gì khiến cho việc ấy thiếu khôn ngoan? Một trong nhưng vấn đề là nếu Jack chọn việc tự xây một cái nhà chim, anh tước đi công việc của một người thợ. Làm việc lâu hơn một chút và hiến tặng một phần thu nhập của mình là cách đóng góp thiết thực nhất mà Jack có thể làm. Công việc tình nguyện thực tế chỉ có ích khi anh có thể tận dụng tay nghề của mình. Nếu như câu lạc bộ chim đang lên kế hoạch làm một cuộc vận động gây quỹ qua thư và chần hình ảnh chuyên nghiệp, Jack cỏ thể hoặc là tự chụp ảnh, hoặc là làm việc thêm một tiếng để thuê một thợ ảnh hàng đầu khách làm và hiến tặng phần tiền còn lại.

Đến đây chúng ta lại chạm đến một chủ đề phức tạp là chủ nghĩa quên mình. Liệu hành động quên mình có tồn tại không, hay nó chỉ giúp ve vuốt cái tôi của chúng ta? Mặc dù niềm mong mỏi giúp đỡ cộng đồng thúc đẩy nhiều tình nguyện viên, nhưng lợi ích cá nhân cũng đóng vai trò quan trọng, chẳng hạn việc học hỏi kỹ năng, tích lũy kinh nghiệm và mối quan hệ. Bỗng nhiên chúng ta chẳng còn hành động quên mình hoàn toàn nữa. Thực chất, nhiều tình nguyện viên tham gia vào cái được cho là “hạnh phúc cá nhân”, mà lợi ích của nó đôi khi chẳng lên quan gì đến nguyên cớ thực sự. Noi, bất kỳ ai được hưởng lợi ích hoặc cảm thấy dù chỉ một chút xíu thỏa mãn khi làm tình nguyện thì không phải một người làm việc hoàn toàn quên mình.

Vậy như thế có nghĩa Jack là một anh chàng ngốc nếu xuất hiện với chiếc búa trên tay vào sáng thứ Bảy chăng? Không hẳn vậy. Có một nhóm người miễn nhiễm với ảo tưởng tình nguyện: người nổi tiếng. Nếu Bono, Kate Winslet, và Mark Zuckerberg chụp ảnh đang xây nhà chim, làm sạch cái bãi biển loang lổ dầu, hoặc đào đất cứu các nạn nhân động đất, họ mang đến một sự đóng góp vô giá: phổ biến rộng rãi vẫn đề. Do đó, Jack cần phải đánh giá khắt khe xem liệu anh có đủ nổi tiếng để làm cho sự tham gia của mình xứng đáng hay không. Cả tôi và bạn cũng nên như vậy: nếu thiên hạ không ngoái đầu lại khi họ đi qua bạn trên phố, cách tốt nhất để đóng góp là giúp đỡ tài chính thay vì làm một công việc mà chúng ta thiếu tay nghề.